“Tam hoàng ngũ đế” là ai?

Khi nói về lịch sử xa xưa của Trung Quốc, người ta thường quen nói: “Từ Bàn Cổ mở mang trời đất, qua Tam Hoàng Ngũ Đế đến nay”… “Vậy Tam Hoàng (ba ông vua) và Ngũ Đế (năm vị đế) là ai?

Theo ghi chép trong sử sách thì các tên gọi đó chỉ những người rất khác nhau. Có sách gọi Tam Hoàng là Thiên Hoàng, Địa Hoàng, Thái Hoàng. Có sách nói là Thiên Hoàng, Địa Hoàng, Nhân Hoàng. Cũng có sách chép đó là Phục Hy, Thần Nông, Viêm Đế, Hoàng Đế, Thiếu Hạo. Có người lại coi Hoàng Đế, Chuyên Húc, Đế Cốc, Đường Nghiêu, Thuấn là Ngũ Đế. Cũng có người gọi Thiếu Hạo, Chuyên Húc, Cao Tân (Đế Cốc) Đường Nghiêu, Ngu Thuấn là Ngũ Đế.

Tam hoàng là Thiên Hoàng, Địa Hoàng, Thái Hoàng hay Thiên Hoàng, Địa Hoàng, Nhân Hoàng

Tuy cách gọi có khác nhau nhưng có một điểm chung, những người đó là các “đế vương” thời xa xưa trong truyền thuyết, tức là các thủ lĩnh bộ lạc hoặc liên minh bộ lạc trong thời kỳ tan rã của xã hội nguyên thủy Trung Quốc. Việc thay đổi chức vụ thủ lĩnh liên minh bộ lạc, sử sách cũ thường chép là “nhường ngôi”, ví như việc Nghiêu “nhường ngôi” cho Thuấn, Thuấn “nhường ngôi” cho Vũ, thực chất là một lối bầu cử trù trưởng, bộ lạc theo truyền thống dân chủ của xã hội thị tộc mà thôi.